Sigmabase homepage

Soms hoopt adviseur Cecile Van der Velde stiekem dat de Arbeidsinspectie langskomt. Ook al gaat het om een van de bedrijven die zij adviseert. "Je ziet dan namelijk dat zo'n bedrijf wat veiligheid betreft nog in de kinderschoenen staat. Daar moeten mensen echt worden wakker geschud. Anders kunnen ze niet doorgroeien."
 
Met ‘doorgroeien' bedoelt Van der Velde: doorgroeien naar de volgende ontwikkelingsfase. Want dat is haar filosofie, dat het veiligheidsbewustzijn van de bedrijven een natuurlijke ontwikkeling doormaakt. "In het begin komt zo'n organisatie alleen in actie als er een ongeval plaatsvindt, of de Arbeidsinspectie dreigt langs te komen. Maar in een volwassen stadium zullen medewerkers zelf over veiligheid beginnen te discussiëren."
 
4 fases

Het ontwikkelingsmodel van Van der Velde kent de volgende 4 fases: 
1. De Inspectiefase: zoals gezegd laten organisaties zich hier nog leiden door de angst voor straf. Werknemers zullen pas hun helm opzetten als de Arbeidsinspectie is langs geweest.
2. De RI&E-fase: hierin maken organisaties een inventarisatie van de risico's - maar volgens een vooropgezet stramien. Uit de standaard-vragenlijst is gebleken dat er objecten naar beneden kunnen vallen, dus werknemers moeten een helm opzetten.
3. De Management-systeemfase: hier leggen organisaties hun eigen afspraken vast in managementsystemen. Bijvoorbeeld: de werknemers van die en die afdelingen moeten bij dat en dat werk hun helm opzetten.
4. De cultuurfase hierin worden bedrijven volgens Van der Velde eigenwijs. "Ze werken niet meer volgens vaste procedures, maar ze gaan op zoek naar hun eigen oplossingen. Misschien wordt die hele helmplicht wel afgeschaft, omdat de organisatie heel anders is gaan werken."
 
Het woord 'fases' veronderstelt een natuurlijke ontwikkeling, zoals volwassen worden. En inderdaad, dat is precies wat Van der Velde ermee bedoelt. "De meeste bedrijven beginnen in de Inspectiefase. En minstens 60-70% groeit door. Dat is niet zo gek, want je ziet op de werkvloer veel meer kennis van veiligheid dan je zou verwachten."
 
Verrassend

Van der Velde merkt dit bijvoorbeeld als ze zelf met werknemers spreekt. "Zulke gesprekken verlopen vaak heel verrassend. Als je gewoon belangstellend naar die mensen informeert, gaat het binnen een kwartier over de sfeer op de afdeling. Dan blijkt dat ze je uit zichzelf vertellen waar ze energie van krijgen, en waar stress. Ze wijten dat bijvoorbeeld aan de generatiekloof tussen jongeren en ouderen, aan de diverse subculturen. Ze noemen dat woord zelfs expliciet."
 
Aan de werknemers zal het dus niet liggen. Maar toch ziet Van der Velde factoren die de doorgroei naar de volgende fase kunnen belemmeren. Bijvoorbeeld de klassieke RI&E. "Dat is een heel star instrument, met vastomlijnde procedures en lijstjes. Bovendien roept het veel weerzin op omdat het een verplichting is vanuit de Arbowet. Het moedigt mensen niet aan om eigenwijs te worden. Het houdt organisaties vast in de vroege fases."
 
Dynamische RI&E

Zijzelf ziet daarom veel meer in een dynamische RI&E. "Die werkt bijvoorbeeld niet met checklists, maar met interviews. En hij richt zich niet op het hele bedrijf, maar op bepaalde afdelingen. Het doel van zo'n RI&E is om te sparren met mensen, werknemers te betrekken bij veiligheid. Dan zie je dat bedrijven doorgroeien naar de volgende fase. Ook zonder bezoek van de Arbeidsinspectie."
 

Cecile van der Velde vertelt op 17 december over de 4 fases op de: 'Praktijkdag Aan de slag met de dynamische RI&E'.


Leestip
Preventiemedewerker in 100 vragen
P.J. Diehl, mr. H. Koenders